Giới thiệu
Trong bản đồ ẩm thực Việt Nam, gỏi cá là một món ăn đậm chất dân dã nhưng lại mang đến trải nghiệm vị giác cực kỳ độc đáo. Món gỏi cá S – thường được gọi là gỏi cá sống – đặc trưng với vị ngọt thanh tự nhiên của thịt cá, hòa quyện cùng vị chua cay của nước chấm, mùi thơm của rau sống và vị bùi của đậu phộng, mè rang.
Tuy nhiên, làm gỏi cá không hề đơn giản. Cá phải tươi sống, không tanh, chế biến đúng cách để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đồng thời giữ được hương vị đặc trưng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn từng bước làm món gỏi cá S chuẩn vị, từ cách chọn cá, sơ chế, làm nước chấm cho đến cách bày trí hấp dẫn.
1. Gỏi cá S là gì?
Gỏi cá S (còn gọi là gỏi cá sống) là món ăn truyền thống được làm từ cá tươi sống (hoặc tái chanh, giấm…), thường sử dụng cá suối như cá trích, cá mè, cá chép, cá nhồng, cá lóc… Tùy theo vùng miền, món ăn này có tên gọi và cách chế biến khác nhau. Ví dụ:
- Gỏi cá trích – đặc sản Phú Quốc
- Gỏi cá mè – nổi tiếng ở xứ Nghệ
- Gỏi cá nhồng – đặc sản Quảng Nam
- Gỏi cá hồi kiểu Tây Bắc
- Gỏi cá lóc cuốn bánh tráng miền Tây
2. Những loại cá phù hợp làm gỏi cá sống
Để món gỏi cá không tanh, an toàn và ngon miệng, bạn cần chọn đúng loại cá phù hợp. Dưới đây là một số loại cá thường dùng:
2.1 Cá trích
- Thịt chắc, ngọt, ít xương.
- Dễ sơ chế, không quá tanh.
- Phù hợp với kiểu gỏi Phú Quốc.
2.2 Cá mè (cá mè hoa)
- Rất được ưa chuộng ở miền Trung, đặc biệt là Nghệ An.
- Thịt mềm, béo, nhưng cần khử tanh kỹ.
2.3 Cá hồi
- Phù hợp với kiểu gỏi hiện đại, thường kết hợp với sốt mè rang, rau củ.
2.4 Cá lóc
- Thịt dai, thơm, ít mỡ.
- Làm gỏi tái chanh hoặc gỏi cá nướng da.
2.5 Cá nhồng, cá chép, cá chạch
- Dễ tìm ở vùng quê, thịt ngọt, làm gỏi ngon nếu sơ chế đúng cách.
⚠️ Lưu ý: Không nên dùng cá ươn, cá đã chết lâu, hoặc cá không rõ nguồn gốc để ăn sống vì có thể gây ngộ độc.
3. Cách chọn cá tươi để làm gỏi
- Mắt cá: Trong suốt, không đục.
- Mang cá: Màu đỏ tươi, không có nhớt.
- Da cá: Bóng mượt, vảy không bong tróc.
- Thịt cá: Đàn hồi, chắc, không mềm nhũn.
- Mùi cá: Không có mùi hôi, chỉ có mùi tanh nhẹ tự nhiên.
4. Nguyên liệu cần chuẩn bị cho món gỏi cá S
4.1 Nguyên liệu chính
- 500g cá tươi (trích, mè, lóc…)
- 1 quả chanh
- Gừng, tỏi, ớt, sả
- Giấm gạo hoặc nước cốt chanh
4.2 Rau ăn kèm
- Lá đinh lăng, lá mơ, rau răm
- Diếp cá, húng lủi, húng quế
- Chuối chát, khế chua, xoài xanh
- Dưa leo, cà rốt bào sợi
4.3 Nguyên liệu làm nước chấm
- Đậu phộng rang
- Mè trắng rang
- Tương đậu, mắm nêm hoặc nước mắm ngon
- Nước dừa tươi (nếu có)
- Gừng, tỏi, ớt, đường
5. Cách sơ chế và khử mùi tanh cá
Bước 1: Làm sạch cá
- Cạo vảy, mổ bụng, loại bỏ nội tạng.
- Dùng muối hạt chà xát lên cá để loại bỏ nhớt và mùi tanh.
Bước 2: Lọc thịt cá
- Dùng dao sắc lạng bỏ xương và da (nếu cần).
- Cắt lát mỏng theo thớ thịt cá (giúp dễ thấm gia vị và không bị dai).
Bước 3: Khử tanh
- Ngâm lát cá trong hỗn hợp nước cốt chanh + rượu trắng + gừng trong 5 phút.
- Vắt ráo nước và cho cá vào tủ lạnh ướp lạnh 10–15 phút trước khi trộn gỏi.
6. Cách pha nước chấm chuẩn vị gỏi cá
Công thức nước chấm miền Trung (Nghệ An)
Nguyên liệu:
- 3 muỗng canh mắm nêm ngon
- 1 muỗng tương bần hoặc tương đậu
- 1 muỗng nước cốt dừa
- 1 muỗng đường, 1/2 muỗng gừng băm
- Ớt, tỏi, sả băm nhuyễn
- Đậu phộng, mè rang
Cách làm:
- Phi thơm tỏi, sả, gừng.
- Cho mắm nêm + tương bần vào nấu sôi.
- Thêm nước cốt dừa, đường, nêm vừa miệng.
- Khi nước chấm sánh lại, tắt bếp, cho mè rang và đậu phộng giã nhỏ vào.
Nước chấm kiểu Phú Quốc
- Dùng nước mắm ngon pha với đường, tỏi ớt giã nhuyễn.
- Thêm chút chanh và đậu phộng rang.
7. Cách trộn gỏi cá chuẩn vị
Bước 1: Trộn cá
- Lấy cá đã ướp lạnh ra, trộn đều với gừng, sả, ớt và nước cốt chanh (hoặc giấm).
- Để ngấm trong 10 phút cho cá “chín tái” bằng axit tự nhiên.
Bước 2: Trộn rau củ
- Trộn xoài, khế, chuối chát, cà rốt với ít muối, đường cho thấm.
- Vắt ráo và trộn chung với cá.
Bước 3: Rắc mè, đậu phộng, rau thơm
- Trộn đều mọi nguyên liệu, nêm lại lần cuối theo khẩu vị.
8. Cách bày trí và thưởng thức
- Bày cá gỏi ra đĩa lớn, xếp rau sống xung quanh.
- Có thể ăn kiểu cuốn bánh tráng hoặc ăn kèm cơm nguội/lẩu nóng.
- Rưới nước chấm lên hoặc chấm tùy khẩu vị.
- Ăn kèm thêm bánh tráng nướng, bánh phồng tôm nếu thích.
9. Mẹo để món gỏi cá không tanh, an toàn
- Chọn cá tươi, sơ chế đúng kỹ thuật.
- Dùng chanh, giấm, rượu gừng để khử mùi.
- Ướp lạnh cá trước khi ăn để giữ độ tươi.
- Không để gỏi cá quá lâu ngoài không khí.
- Nếu lần đầu ăn, nên thử với cá đã tái nhẹ thay vì ăn sống hoàn toàn.
10. Những biến tấu gỏi cá hấp dẫn khác
- Gỏi cá hồi sốt mè rang: Phong cách Nhật hiện đại, thanh nhẹ.
- Gỏi cá ngừ sống kiểu Hàn: Ăn kèm kim chi, tương gochujang.
- Gỏi cá trê chiên giòn: Cá được chiên phồng lên, trộn xoài xanh.
- Gỏi cá suối Tây Bắc: Ướp cùng thính, mắc khén, lá rừng – ăn đậm đà.
11. Những lưu ý khi ăn gỏi cá
- Không nên ăn gỏi cá khi đang đói bụng vì dễ kích ứng dạ dày.
- Phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người có vấn đề về tiêu hóa nên hạn chế ăn.
- Ưu tiên ăn tại quán uy tín, nguyên liệu rõ nguồn gốc.
- Gỏi cá nên ăn ngay sau khi làm, không để qua ngày.
12. Tổng kết
Món gỏi cá S không chỉ là đặc sản của nhiều vùng miền mà còn là món ăn chứa đựng cả tinh hoa ẩm thực Việt. Từ khâu chọn cá, sơ chế, đến pha nước chấm – tất cả đều cần sự tỉ mỉ và kỹ lưỡng để tạo nên hương vị thanh mát, đậm đà, không tanh mà lại cực kỳ lôi cuốn.
Nếu bạn muốn tự tay thực hiện món gỏi cá sống tại nhà, chỉ cần áp dụng đúng các bước hướng dẫn ở trên. Chắc chắn bạn sẽ khiến cả gia đình hoặc bạn bè phải tấm tắc khen ngợi!
